AİLE MAHKEMESİNDE GÖRÜLEN DAVALARDA DELİLLERİN HUKUKA AYKIRI OLUP OLMADIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ
4787 Sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun
‘un 2.maddesinin 1.fıkrasının 1.cümlesine göre; Aile mahkemeleri, Adalet Bakanlığınca Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun olumlu görüşü alınarak her ilde ve merkez nüfusu yüzbinin üzerindeki her ilçede, tek hâkimli ve asliye mahkemesi derecesinde olmak üzere kurulur.
Aile mahkemeleri aile hukukundan doğan uyuşmazlıkları çözümlemek amacıyla kurulan özel nitelikteki mahkemelerdir. Aile mahkemesinin kurulamadığı yerlerde davalar Aile Mahkemesi sıfatıyla Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından görülüp incelenir ve karara bağlanır.
Aile mahkemeleri, boşanma (anlaşmalı, çekişmeli), nafaka, mal rejimi, velayet, babalık davası, soybağının reddi davası, tanıma, tanımanın iptali davası gibi kanunda aile mahkemesinin görev alanına giren davalara bakmakla görevlidir.
HMK M.189’a göre; (1) Taraflar, kanunda belirtilen süre ve usule uygun olarak ispat hakkına sahiptir. (2) Hukuka aykırı olarak elde edilmiş olan deliller, mahkeme tarafından bir vakıanın ispatında dikkate alınamaz…
HMK’nın ilgili maddesinden hareketle taraflar Aile Mahkemelerinin görev alanına giren davalarda hukuka uygun yollarla elde ettikleri, özel hayatın gizliliğini ihlal etmeyen, suç teşkil etmeyen delillere dayanmak suretiyle iddialarını ispat edebilirler ve savunmada bulunabilirler.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2002/2-617 Esas, 2002/648 Karar, 25.09.2002 Tarihli kararında;
”Tarafların birlikte yaşadığı evde evi terk ettikten sonra kilitli olmayan yerden elde edilip mahkemeye sunulan zor ve tehdid ile ele geçirildiği savunulmayan ve davalı tarafından tutulduğu tartışmasız olan bir yaprağında davacının kardeşinin resmi bulunan ve içinde özel hayata dair yazıların bulduğu deftere ilişkin olarak özel hayatın gizliliğinin korunması esas olmalıdır. Ancak somut olayın özelliği bu genel görüşten ayrılmayı gerektiren istisnalar içermektedir. Kullanılan deliller çalınmış, tehdit ya da zorla elde edilmiş ise burada hukuka aykırılık vardır. Hukuka aykırı yollardan elde edilmemiş deliller ise yasak bir delil olarak değerlendirilemez. Boşanma davası zaten kişilerin özel yaşamını ilgilendiren bir davadır. Koca eşi ile birlikte yaşadıkları mekanda ele geçirdiği eşine ait fotoğrafları, not defterini veya mektupları mahkemeye delil olarak verirse, bu deliller hukuka aykırı yollardan elde edilmediğinden mahkemede delil olarak değerlendirilir. Aynı evde yaşayan kadın, kocanın bu delilleri ele geçirilebileceğini bilebilecek durumdadır. Kocanın yatak odasındaki bir dolabın içinde yada yatağın altında kadın tarafından saklanan bir not defterini ele geçirmesi, bu mekanın eşlerin müşterek yaşamlarını sürdürdüklerini bir yer olduğundan kadın gizli mekan kabul edilemez. Hiç kimse evindeki bir mekanda bulduğu bir delili hukuka aykırı yollardan ele geçirmiş sayılamaz. Davalıya ait hatıra defterinin delil olarak değerlendirilmesinde kuşkuya düşmemek gerekir…”
”…Diğer taraftan özel hayatın gizli alanları, özel hayatın gizli alanını ilgilendiren delillerle ispat edilebilir. Nasıl ki, kadın başka bir erkekle müşterek hanedeki yatak odasında sevişirken koca tarafından kapı kırılarak içeri girilmesinde hukuka aykırılıktan söz edilemezse, ortak yaşanan evde bulunduran not defterinin elde edilmesi de hukuka aykırı olarak değerlendirilemez. Eşlerin evliliğin devamı süresince birbirlerine sadık kalmaları yasal bir zorunluluktur. Kadının bu konulardaki özel yaşamı, evlilik ile bir araya geldiği hayat arkadaşı kocayı da en az kadın kadar ilgilendirmektedir. Bu nedenle de davalıya ait hatıra defterinin delil olarak değerlendirilmesinde kuşkuya düşmemek gerekir…” şeklinde ifadelere yer verilmiştir. Bu karardan hareketle boşanma davası özel yaşamı ilgilendiren bir dava olduğu için ortak konutta yaşayan eşlerin ortak mekanda ele geçirmiş olduğu eşine ait fotoğraflar, not defterleri veya mektupları mahkemeye delil olarak sunulabilecek ve bu durumda da bu delil hukuka aykırı yollardan elde edilmiş sayılmayacaktır.
Yargıtay 2.Hukuk Dairesi 2007/17220 Esas, 2008/13614 Karar, 20.10.2008 Tarihli Kararında;
”…Bir delilin elde edilişi, kişilerin Anayasa ile tanınmış haklarının ihlali suretiyle gerçekleşmiş ise, onun hukuka aykırı olarak elde edildiğinin kabulü gerekeceğinde duraksama bulunmamaktadır. Delilin elde edilişinde hukuka uygunluk nedenleri varsa, o zaman kanuna aykırılık ortadan kalkar. Kuşkusuz Anayasaya göre; herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz. (Anayasa m.20/1) Ancak, evlilik birliğinde eşlerin, evliliğin devamı süresince birbirlerine sadık kalmaları da yasal bir zorunluluktur. (TMK. m.185/3) Eşlerden birinin, bu alana ilişkin özel yaşamı, evlilikle bir araya geldiği ve birlikte yaşadığı hayat arkadaşı olan diğer eşi de en az kendisininki kadar yakından ilgilendirir. O nedenle, evlilikte; evlilik birliğine ilişkin yasal yükümlülükler alanı, eşlerin her birinin özel yaşam alanı olmayıp, aile yaşamı alanıdır. Bu alanla ilgili de eşlerin tek tek özel yaşamlarının değil, bütün olarak aile yaşamının gizliliği ve dokunulmazlığı önem ve öncelik taşır. Bu bakımdan evliliğin yasal yükümlülükler alanı, diğer eş için dokunulmaz değildir. Bu nedenle, eşinin sadakatinden kuşkulanan davacı-davalının, birlikte yaşadıkları her ikisinin de ortak mekanı olan konuta, eşinin bilgisi dışında ses kayıt cihazı yerleştirerek, eşinin aleni olmayan konuşmalarını kaydetmesinde bu suretle sadakat yükümlülüğü ile bağdaşmayan davranışlarını tespit etmesinde özel hayatın gizliliğinin ihlalinden söz edilemez ve hukuka aykırılık bulunduğu kabul olunamaz. Aksine, aile birliğine ilişkin ortak yaşanılan mekana davalının, meşru olmayan bir amaç için arkadaşlarını kabul etmesinde, aile hayatının gizliliğini ihlal söz konusudur. Bu bakımdan sözü edilen delilin elde edilişinde hukuka aykırılık bulunduğundan söz edilemez…”
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2015/19097 Esas, 2016/12155 Karar, 22.06.2016 Tarihli Kararında;
”…Davalı kadına mahkemece yüklenen eşine, eşinin annesine ve kayınbiraderine yönelik hakaret eylemleri erkek tarafından oluşturulan ses kaydına ilişkin cd çözüm tutanağında yer almaktadır. Hukuka aykırı nitelikteki bu delil dikkate alınamaz. Bu nedenle yukarıda bahsedilen hakaret eylemlerinin kadına kusur olarak yüklenmesi mümkün değildir…”
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2016/20574 Esas, 2018/9685 Karar 20.09.2018 Tarihli kararında ;
”… Mahkemece davalı-davacı erkek tarafından açılan boşanma davasının reddine, davacı-davalı kadının boşanma davasının kabulü ile tarafların boşanmalarına karar verilmiş ise de; hükme esas alınan ses kaydı hukuka aykırı delil niteliğinde olup kusur belirlemesinde hükme esas alınamaz…”
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2020/2359 Esas, 2020/3302 Karar , 24.06.2020 Tarihli kararında;
”…Mahkemece davacı-karşı davalı kadın tarafından dosyaya delil olarak sunulan CD hükme esas alınarak davalı-karşı davacı erkeğe sadakatsiz davrandığı vakıası kusur olarak yüklenilmişse de, CD’nin erkeğin “Özel hayatının gizliliği” ihlal edilmek suretiyle hukuka aykırı yolla elde edildiği anlaşılmaktadır. Hukuka aykırı delil hükme esas alınamaz. CD’nin hukuka aykırı delil niteliğinde olması sebebiyle davalı-karşı davacı erkeğe sadakat yükümlülüğüne aykırı davranış vakıasının kusur olarak belirlenmesi doğru görülmemiş ve bozmayı gerektirmiştir…”
Yargıtay kararlarından hareketle Aile Mahkemesinin görev alanına giren davalarda iddianın ispatı için delil olarak kullanılmak istenen ses kayıtları, CD kayıtları kişinin özel hayatının gizliliğinin ihlali suretiyle elde edildiği durumlarda hukuka aykırı yollarla elde edilmiş delil olarak kabul edilmiştir. Bunların hukuka aykırı delil olmasından ötürü bunun esas alınmak suretiyle diğer eşin kusurunun belirlenmesi doğru görülmemiştir. Bunun yanı sıra ortak konuta diğer eşin rızası olmadan ses kayıt cihazı yerleştirmek suretiyle ses kaydının alınmasını ise hukuka aykırı delil olarak kabul etmemiştir. Çünkü Yargıtay’ın ilgili kararına göre; ”… evlilikte; evlilik birliğine ilişkin yasal yükümlülükler alanı, eşlerin her birinin özel yaşam alanı olmayıp, aile yaşamı alanıdır. Bu alanla ilgili de eşlerin tek tek özel yaşamlarının değil, bütün olarak aile yaşamının gizliliği ve dokunulmazlığı önem ve öncelik taşır. Bu bakımdan evliliğin yasal yükümlülükler alanı, diğer eş için dokunulmaz değildir. Bu nedenle, eşinin sadakatinden kuşkulanan davacı-davalının, birlikte yaşadıkları her ikisinin de ortak mekanı olan konuta, eşinin bilgisi dışında ses kayıt cihazı yerleştirerek, eşinin aleni olmayan konuşmalarını kaydetmesinde bu suretle sadakat yükümlülüğü ile bağdaşmayan davranışlarını tespit etmesinde özel hayatın gizliliğinin ihlalinden söz edilemez ve hukuka aykırılık bulunduğu kabul olunamaz… ”
İlgili Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararından hareketle ortak konutta yaşayan eşin ortak konut içerisinde ele geçirmiş olduğu eşine ait fotoğraflar not defterleri veya mektupları mahkemeye delil olarak sunulabilecek ve bu durumda da bu delil hukuka aykırı yollardan elde edilmiş sayılmayacaktır. Çünkü bu durumda eş diğer eşin bunlara erişebileceğini bilebilecek durumdadır. Bunun yanında ilgili Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararında da belirttiği gibi hiç kimse evindeki bir mekanda bulduğu bir delili hukuka aykırı yollardan ele geçirmiş sayılamaz.
Uluslararası Hukukta uygulama alanı bulan ”Fruit of the poison ous tree” yani ”zehirli ağacın meyvesi de zehirlidir” ilkesinden hareketle tahkikat sürecinde hukuka aykırı yollarla elde edilen delilelrin hükme esas alınamayacağı ilkesi Türk Hukukunda da geçerli bir ilkedir. Buna rağmen Aile Mahkemesinde ileri sürülen davalarda eşler arasında özel hayatın gizliliğinde mahremiyet konusu daha farklı yorumlanmakta olduğundan bu ilke esnetilmekte ve yukarıda belirtimiş olduğumuz içtihatların verilmesi yoluna gidilmektedir. Hukuki menfaat ilkesini göz önünde bulundurulduğumuzda sınırıların doğru çizilmesi halinde Aile Mahkemelerindeki davaların niteliği de göz önünde bulundurulduğunda Yargıtay’ın bu yaklaşımının yerinde olduğu ve bu meyanda içtihatların sürdürüleceği öngörülebilmektedir.
Konuyla ilgili ayrıntılı görüşleriniz ve danışmanlık talepleriniz için tarafımızla iletişim sağlayabilirsiniz.
Bu yazı Av. Berfin Benli tarafından hazırlanmış olup, rızası dışında kullanılması halinde telif hakkı ihlali oluşturacaktır.
