Genel Ceza Hukuku

CEZA HUKUKU GENEL HÜKÜMLER

CEZA HUKUKUNUN AMACI, NİTELİĞİ, TANIMI VE ÖZELLİKLERİ

Suçlunun tanımı, vb. önyargıların hukuk pratiğine yansıması çok tehlikelidir.

Bizi suç işlemekten alıkoyan iç (vicdan, dini inanç, insani değerler, vb.) ve dış (ceza, toplum baskısı, vb.) mekanizmalardır.

Hiçbir suç cezası nedeniyle işlenir olmaktan vazgeçilmez. Ancak sayısı daha kısıtlı kalabilir.

Ceza hukukunun devreye girebilmesi için kanundaki tanıma uygun olarak suç teşkil eden bir fiilin olması gerekir.

İşkence ile elde edilen delil, delil olarak kullanılamaz.

İdam cezası: Ceza tamir edilebilir olmalı, geri dönülebilir olmalıdır, çünkü hatalar yapılabilir.

Suç korkusu = mağdur olma korkusu. Bunun sonucunda insanlar birbirlerinden kopar, güvensizlik duygusu ve yabancılaşma artar.

Suç olgusundan en çok kadınlar etkilenmektedir.

Bir insanın fahişelik mesleğini yapıyor olması tecavüz suçunun mağduru olması noktasında hiçbir önem arz etmemelidir.

Hukuk düzeni suçu meşrulaştıracak düzenlemeler içermemelidir.

Kan davası/töre cinayetleri: Toplum baskısı kişiyi suça ittiğinde gerçek suçlu toplumun tamamıdır. Çünkü o kişi kusur yeteneğini yitirmiştir.

Ceza hukukunda toplumsal baskı haksız tahrik olarak uygulanmaktadır. Ancak töre cinayetlerinde mağdurun yaptığı haksız bir şey yoktur. Yargı böylesi gelenekleri dikkate alamaz.

Suç işleme nedenlerinin bilinmesi, bunların önlenmesi için gerekli sosyal politikaların oluşturulabilmesi için gereklidir.

Cezaevleri kişileri rehabilite edecek yerler olmalı.

Cezanın caydırıcı etkileri:

Suç işleyenin yeniden işlemesini engellemek

Başkaları için caydırıcılık

“Geç gelen adalet” olgusu cezanın caydırıcılığına sekte vurmaktadır.

Af: Temel mantık şudur: Devlet kendisine karşı işlenen suçları affedebilir, ama kişilere karşı işlenen suçları affedemez. Ancak pratikte hep bunun tersi olmuştur.

Suç: Suç endüstrisi ve bunun yarattığı iş alanları var. Buna hukukçular da dahil!

Suçsuz toplum yoktur, adaleti sağlamak esastır.

Toplumsal düzeni sağlayan hukuk kuralları ihlal edildikten sonra bunu yaptırım takip eder.

Yaptırımlar eylemin mahiyetine göre belirlenir. (zararın ağırlığı, yarattığı tehlike, topluma ya da bir kişiye zarar vermesi, failin kişiliği)

Kişiye karşı eylemlerde: Tazminat, eski halin iades i, vb.

Kişi + topluma karşı eylemlerde: ceza ya da güvenlik tedbirleri

Demokratik hukuk devletinde devlet öncelikle cezaya başvurmadan sorunu gidermeyi denemelidir.

Ceza hukuku kamu hukukunun bir dalıdır. Müeyyidesi cezadır.

Suçun şekli tanımı: Hukuk düzeni tarafından ihlaline ceza ya da güvenlik tedbiri bağlanan eylemdir.

Maddi ceza hukuk ikiye ayrılır: Genel kısım ve özel kısım.

MODERN CEZA HUKUKUNUN UNSURLARI

Modern ceza hukukunun üç temel kavramı: Fiil, fail ve müeyyide.

Hukuka Aykırı Fiil: Bir kimsenin bir suçu işlediğinin söylenebilmesi için onun bir eyleminin olması gerekir. İnsanlar yaptıklarından dolayı sorumlu tutulabilirler, var oluşlarından dolayı değil.

Failin Kişiliği: Müeyyidenin türünün, şiddetinin belirlenmesinde failin kişiliği önemlidir.

Cezai Sonuçlar: Yaptırımın şekli (ceza, hürriyeti kısıtlama, para cezası, güvenlik tedbiri) ya da amacı (ödetici, öç alıcı, ıslah edici).

MODERN CEZA HUKUKUNUN SORUNLARI

Fiile İlişkin Sorun: hangi fiilin suç sayılacağı devletin düzeni, siyasi yapısı ve ideolojisi ile doğrudan ve çok yönlü bir ilişki içindedir. Ceza hukukunun politika ve ahlakla ilişkisi, bir eylemi suç sayıp saymama konusunda önemli bir yol göstericidir.
Ceza Hukuku-Politika İlişkisi: Tabii hukuk evrensel değişmeyen değerler içerir, ceza hukukuna uygulanamaz. Tarihçi sosyolojik hukuk akımına göre hukuk sürekli değişir. Ancak hukukun değişmez bir tarafı da vardır. İdeolojiler siyasal sistemi, siyasal sistem de hukuk düzenini yaratır. Suçların ayırımı:
Uluslararası topluluğa karşı suçlar
Devlete ve millete karşı suçlar

iii. Kişilere karşı suçlar

En çok ii siyasi erkin politik tercihlerinden etkilenir.

Ceza hukukunun politika ile ilişkisi bakımından üç tip ceza hukuku vardır:

Baskıcı Ceza Hukuku: Geçmişte mutlakiyetçi düzende, modern zamanda ise totaliter rejimlerde (nasyonal sosyalizm, faşizm, komünizm) görülür.
Resmi ideoloji vardır. Remi doğrulara karşı çıkılamaz.
Suç sayılan eylem çok fazladır.
Belirlilik ve güvenlik yoktur, bu kanuniliği de olumsuz etkiler.
Kıyas yasağı yoktur, yargıç yeni suçlar yaratabilir.
Eleştirel düşünce ve düşünce özgürlüğü yoktur.
Devlet ön planda ve kutsaldır.
Yargı siyasallaşır.
İnfaz bir öç alma şekline dönüştürülür.
Ayrıcalıkçı Ceza Hukuku: Sosyal ve ekonomik açıdan güçlü olanın aynında yer alır. Sadece aynı sınıftan olan arasında eşitlik sağlanır.
Özgürlükçü Ceza Hukuku: Toplumu korumak için koyulması gerekli yasaklarla bireysel özgürlükler arasında denge kurmaya çalışır.
Resmi ideoloji yoktur.
Muhalefet ve ifade özgürlüğü vardır.
Baskıcı ceza hukukunun tam zıddıdır.

Ceza Hukuku-Ahlak İlişkisi: Ahlak toplumsal yapıyla ilişkilidir. Ahlakçı ceza hukuku ve genel ahlak anlayışını hiçe sayan bir hukuk arasında denge kurulmalıdır.

Failin Kişiliğine İlişkin Sorun:
Manevi Sorumluluk Ceza Hukuku: İnsan iradesi mutlak hürdür, suç işleyen kişi tüm sonuçlarına katlanmalıdır.
Sosyal Tehlikelilik Ceza Hukuku: İnsan biyolojik, genetik, psikolojik, çevresel faktörlerin etkisi altında suç işler, ama fail olan kişinin tehlikeli bir tarafı vardır ve toplumun bundan korunması gerekir.
Karma Ceza Hukuku: Hem sorumluluğu, hem de tehlikeliliği esas alarak müeyyideler koyar.
Cezai Sonuçlara İlişkin Sorun:

Fiile göre yaptırım.

Manevi sorumluluk > Ceza > Klasik ceza sistemi

Sosyal tehlikelilik > Güvenlik tedbirleri > Pozitivist ceza sistemi (Kastrasyon)

Karma > Ceza + Güvenlik tedbirleri > Çift peron sistemi

Bizde her ikisi de var ama ağırlık cezadadır.

CEZA HUKUKU DÜZENİNİN İŞLEVLERİ

İşlevi, düzen sağlamanın yanı sıra geliştirici ve eğitici olmaktır.

CEZA HUKUKU ALANINDA YAPILAN AYRIMLAR

Temel Ceza Hukuku vs Tamamlayıcı Ceza Hukuku:
Temel Ceza Hukuku: Ceza kanununda ifadesini bulan hukuk.
Tamamlayıcı Ceza Hukuku:
Yardımcı nitelikte özel ceza kanunları: Terörle Mücadele, kaçakçılık, vb.
İçerisinde cezai nitelik taşıyan kanunlar: İcra iflas kanunu, vergi kanunu, vb.
Ortak (müşterek) Ceza Hukuku vs Özel Ceza Hukuku:
Ortak (müşterek) Ceza Hukuku: Ülkede yaşayan herkesim için geçerlidir.
Özel Ceza Hukuku: Belli konum ve sınıftakiler içindir. Askeri Ceza Kanunu.

KAMU HUKUKUNUN BİR DALI OLARAK CEZA HUKUKU

“Devlet bütün suçların mağdurudur.”

Kamu davaları ve şikayete bağlı suçların davaları tamamen kişi ve devlet arasında geçer.

Anayasa hukuku-Ceza hukuku: Anayasada temel hak ve özgürlüklerin belirlenmesi ile ceza normlarının yapılışı doğrudan ilişkilidir. Vatana ihanet, yasama dokunulmazlıkları, masumiyet karinesi, vb.
Milletlerarası hukuk-Ceza hukuku: Devletlerarası ceza hukuku.
İdare hukuku-Ceza Hukuku: Disiplin cezaları artık idari yaptırımlar alanına girmiştir. Mali cezalardan oluşurlar. Polis cezalarının ceza hukukundan farkı:
Cezayı orada idare, cezada yargı makamı veriyor.
Ceza hukukunda cezanın verilebilmesi için bir suçun oluşması, bir eylem gerekir. Polis cezaları önleyici nitelik taşıdıklarından suç oluşmadan ceza verebiliyorlar.
Polis cezalarını emniyet makamları, adli cezaları cumhuriyet savcısı talep eder.

CEZA HUKUKU-CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU AYRIMI

Ceza hukuku, suçun varlığı, ceza kanununda mevcut suçlardan biriyle uyumluluğu, mağdurun ve failin kim olduğu, işlendiği koşullarla ilgilidir.

Ceza muhakemesi hukuku ise suç şüphesi, soruşturma aşaması, yargılama ve soruşturmaya ilişkin hususlarla ilgilidir.

Ceza yargılaması soruşturma aşamasından sonra başlar.

BİR KURALIN CEZA NORMU MU YOKSA MUHAKEME NORMU MU OLDUĞUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

Normun amacına bakarız. Eğer norm sadece takip işlemleri ya da yargılama faaliyetini yürütebilmek için yapılmışsa muhakeme hukukuna aittir.

Normun zaman bakımından uygulanması:

Ceza muhakemesi normları yürürlüğe girdikleri anda uygulanmaya başlanır. (Derhal uygulanırlık ilkesi.)
Ceza normları yürürlüğe girmelerinden sonra gerçekleştirilen suçlara uygulanır. İSTİSNA: Eğer bir ceza normu failin lehine ise geçmişe yürür.

Kıyas konusu:

Ceza hukukunda kıyas yasağı vardır. (Kanunilik ilkesinin sonucu.)Kanunda düzenlenmeyen bir fiile ceza vermek mümkün değildir.
Ceza muhakemesinde kıyas mümkündür. Ancak özgürlüklere ilişkin, kısıtlayan normlar bakımından kıyas yapılamaz.

CEZA HUKUKUNDA METOT

Şerh yöntemi, normlarla sistem kurulmaya çalışılır.

CEZA HUKUKUNA YARDIMCI BİLİMLER

Suç antropolojisi

Suç psikolojisi

Suç sosyolojisi

Adli tıp

Kriminoloji

Adalet psikolojisi

CEZA NORMU

Cezai nitelik taşıyan genel kanunlar.

Özellikleri:

Değerlendiricidir.
Emredicidir.
Devletçe koyulur.

Unsurları:

Kural: Bir davranışta bulunma ya da bulunmama emridir.
Müeyyide: Kuralın ihlalinin ardından gelir.

Türleri:

Her iki unsuru da içeren ceza normlarına gerçek ceza normları denir.
Eğer kural bir yerde, müeyyide başka bir yerde yer alıyorsa eksik ceza normu denir.

Açık ceza normu (beyaz ceza normu): Kural ve müeyyide vardır, müeyyide net olarak vardır, kural ise sonraki bir döneme, yürütme organının bir tasarrufuna bırakılmıştır. Kanunilik açısından sorunludur.

Neval Yılmaz’a teşekkürlerimizle.